
۷ راز شگفتانگیز از دنیای هوش مصنوعی که نمیدانستید
هوش مصنوعی یکی از هیجانانگیزترین و بحثبرانگیزترین فناوریهای قرن حاضر است. در این مقاله، با ۷ واقعیت جذاب و مهم در مورد هوش مصنوعی آشنا خواهید شد که نگاهی عمیقتر به تاریخچه، پیشرفتها و چالشهای این فناوری پیشرفته ارائه میدهد. از داستان اولین چتبات و خلق هنر با هوش مصنوعی تا تلاش جهانی برای مقابله با DeepFake و محدودیتهای موجود در فناوری تشخیص چهره، این مقاله سفری خواندنی و ارزشمند به دنیای هوش مصنوعی را برای شما فراهم میکند. اگر به فناوریهای آینده و تأثیر آنها بر زندگی ما علاقه دارید، این مقاله دقیقاً همان چیزی است که به دنبال آن هستید.
امروزه هوش مصنوعی (AI) به یکی از جذابترین موضوعات در حوزه فناوری تبدیل شده است و نام آن را در هر کجا میشنویم پس همراه ما باشید تا با گوشههای کمتر شناختهشده اما جذاب از دنیای هوش مصنوعی آشنا شوید!
۱. اصطلاح “هوش مصنوعی” از کجا شروع شد؟
اصطلاح “هوش مصنوعی” نخستین بار در سال ۱۹۵۵ در پیشنهادی برای یک “مطالعه دوماهه و دهنفره” توسط جان مککارتی (کالج دارتموث)، ماروین مینسکی (دانشگاه هاروارد)، ناتانیل روچستر (IBM) و کلود شانون (Bell Labs) مطرح شد. با این حال، این اصطلاح به طور رسمی در کنفرانس دارتموث در سال ۱۹۵۶ به کار رفت، جایی که جان مککارتی ریاست گروهی از محققان برتر را بر عهده داشت و این رویداد نقطه شروعی برای شکلگیری این حوزه بود.
۲. “یادگیری ماشین” چطور به وجود آمد؟
مدت کوتاهی پس از پیدایش هوش مصنوعی، اصطلاح “یادگیری ماشین” توسط آرتور ال. ساموئل مطرح شد. او در ژوئیه ۱۹۵۹ مقالهای با عنوان “برخی مطالعات در یادگیری ماشین با استفاده از بازی چکرز” در مجله IBM منتشر کرد. ساموئل در این مقاله توضیح داد که چگونه یک رایانه میتواند بازی چکرز را بهتر از برنامهنویس خود یاد بگیرد و بازی کند. این لحظه، آغاز راهی بود که یادگیری ماشین را به یکی از اساسیترین شاخههای هوش مصنوعی تبدیل کرد.
۳. اولین چتبات هوش مصنوعی: ELIZA
اولین چتبات هوش مصنوعی در سال ۱۹۶۶ و با نام ELIZA متولد شد؛ بله، درست خواندید! این چتبات ۴۸ سال قبل از الکسای آمازون توسعه یافت. ELIZA که نام خود را از شخصیت داستانی “الایزا دولیتل” گرفته بود، میتوانست ورودی کاربر را به سوالی بازنویسی کند.
برای مثال، اگر درباره برنامههای آخر هفته هیجانانگیز خود با او صحبت میکردید، پاسخ میداد: “این برنامهها شما را هیجانزده میکنند؟”
جوزف وایزنبام، خالق ELIZA، بعدها نسبت به خطرات تأثیر بزرگ هوش مصنوعی بر جامعه هشدار داد و بر اهمیت مدیریت این فناوری تأکید کرد.
۴. هنر و هوش مصنوعی: خلاقیت با فناوری
هوش مصنوعی تنها محدود به علم و تکنولوژی نیست؛ هنر نیز به لطف این فناوری پیشرفتهای شگفتانگیزی داشته است. هارولد کوهن، یکی از پیشگامان هنر کامپیوتری، راهی برای ادغام خلاقیت هنری با علوم کامپیوتر پیدا کرد.
کوهن که در دهه ۱۹۵۰ از دانشکده هنرهای زیبای اسلید لندن فارغالتحصیل شده بود، ابتدا به عنوان یک نقاش حرفهای فعالیت میکرد. اما در دهه ۱۹۷۰، علاقهاش به علوم کامپیوتر او را به سمتی جدید سوق داد. این علاقه منجر به خلق پروژه AARON شد؛ مجموعهای از برنامههای کامپیوتری که تصاویر هنری کاملاً جدید و بدیع تولید میکردند.
اما این تنها آغاز ماجرا بود. در سال ۲۰۱۸، خانه حراج معروف کریستیز نقاشیای با عنوان “پرتره ادموند بلامی” را به مزایده گذاشت. این اثر توسط شبکههای مولد متخاصم (GAN) و تیم Obvious شامل هوگو کاسل-دوپر، پیر فاترل، و گوتیه ورنیه خلق شده بود.
چگونه این اثر خلق شد؟
سیستم GAN دو بخش اصلی دارد:
مولد (Generator): تصویر جدیدی را بر اساس دادههای آموزشدیده ایجاد میکند.
تمایزکننده (Discriminator): تفاوت بین تصویر ایجادشده توسط هوش مصنوعی و آثار ساختهشده توسط انسان را تشخیص میدهد.
این تیم الگوریتم را با مجموعه دادهای از ۱۵۰۰۰ پرتره که در بازه قرون ۱۴ تا ۲۰ خلق شده بودند، آموزش دادند. هدف نهایی این بود که سیستم، پرترههایی تولید کند که به حدی واقعی به نظر برسند که حتی تمایزکننده هم فریب بخورد.
نتیجه؟ این تابلو به قیمت شگفتانگیز ۴۳۲,۵۰۰ دلار فروخته شد؛ تقریباً ۴۵ برابر بیشتر از تخمین اولیه قیمت!

۵. مبارزه با DeepFake: تکنولوژی علیه سوءاستفادهها
فناوری DeepFake، که از یادگیری عمیق برای ایجاد تصاویر، ویدئوها و صداهای جعلی استفاده میکند، به یکی از چالشهای اصلی عصر دیجیتال تبدیل شده است. نمونهای از کاربرد این فناوری توسط خالقی به نام Shamook ارائه شد، که در کلیپی از فیلم “Spider-Man: No Way Home” چهره تام هالند را با توبی مگوایر جایگزین کرد.
برای مقابله با خطرات این فناوری، متخصصان تکنیکهایی مانند تحلیل حرکات طبیعی صورت و بدن، بررسی ناهماهنگی در نورپردازی و شناسایی ناهنجاریهای جزئی در محتوا را توسعه دادهاند. هدف از این اقدامات، شناسایی و جلوگیری از انتشار DeepFakeهای مخرب و حفظ اعتماد دیجیتال است.
۶. درخواست توقف توسعه هوش مصنوعی توسط رهبران صنعت
در ۲۲ مارس ۲۰۲۳، ایلان ماسک، استیو وزنیاک و هزاران نفر دیگر در نامهای سرگشاده خواستار تعلیق ششماهه در آموزش سیستمهای هوش مصنوعی قدرتمندتر از GPT-4 شدند.
این نامه از توسعهدهندگان خواست تا زمان بیشتری برای درک کامل اثرات هوش مصنوعی بر جامعه و کنترل عوارض جانبی آن اختصاص دهند. همچنین، در صورت عدم همکاری، از دولتها خواسته شد تا مداخله کرده و این مکث را اجباری کنند. این اقدام تأکیدی بر نگرانی جهانی درباره توسعه سریع هوش مصنوعی است.
۷. هوش مصنوعی و چالشهای تشخیص چهره
اگرچه هوش مصنوعی در بسیاری از حوزهها دقیق و کارآمد است، اما همچنان نقاط ضعفی دارد. یکی از این چالشها تشخیص چهره افراد با رنگ پوست تیره است. فناوریهای تشخیص چهره گاهی در تحلیل این تصاویر دقت کافی را ندارند، که میتواند منجر به سوگیری و خطا شود.
این مسئله در مستند Coded Bias مورد بررسی قرار گرفته است. این مستند نشان میدهد چگونه سوگیریهای موجود در دادههای آموزشی میتواند به تبعیضهای ناخواسته در سیستمهای هوش مصنوعی منجر شود.
نتیجه گیری
هوش مصنوعی ابزار قدرتمندی است، اما استفاده صحیح از آن نیازمند درک، نظارت و سیاستگذاری دقیق است تا مطمئن شویم که منافع آن برای همه عادلانه و ایمن باقی میماند