تفاوتهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی
اگر تا به حال به دنیای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین فکر کردهاید یا در جستجوی درک تفاوتهای کلیدی بین این دو تکنولوژی پرکاربرد هستید، این مقاله برای شما نوشته شده است. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین از جمله پرطرفدارترین و البته پیچیدهترین حوزهها در دنیای فناوری امروز هستند. این دو مفهوم، بهویژه در دنیای دیجیتال و صنعت، بهشدت در حال گسترش و کاربرد هستند و دانستن تفاوتها و شباهتهای آنها میتواند به شما کمک کند تا درک بهتری از چگونگی عملکرد آنها و تاثیراتشان بر زندگی و کسبوکار داشته باشید.
در این مقاله، به تفصیل به بررسی تفاوتهای اساسی بین هوش مصنوعی و یادگیری ماشین خواهیم پرداخت. همچنین، به موضوعات مختلفی چون هوش مصنوعی چیست؟، یادگیری ماشین چیست؟ و کاربردهای بینصنعتی این دو فناوری خواهیم پرداخت. برای اینکه مطالب این مقاله برای شما مفید و خواندنی باشد، به هر کدام از این موضوعات بهطور جداگانه پرداخته و با مثالهای کاربردی آنها را توضیح خواهیم داد.
در این راهنمای جامع، علاوه بر توضیحات فنی و مفهومی، به موارد مهمی چون هدف سیستمهای هوش مصنوعی، روشهای مختلف پیادهسازی، و نیازمندیهای شروع با هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در یک سازمان نیز خواهیم پرداخت. به این ترتیب، شما نه تنها با تفاوتها و شباهتهای این دو حوزه آشنا میشوید، بلکه از اهمیت و کاربرد آنها در دنیای واقعی و کسبوکارها نیز مطلع خواهید شد.
پس اگر میخواهید با دنیای شگفتانگیز هوش مصنوعی و یادگیری ماشین و تفاوت های آن ها بیشتر آشنا شوید و بدانید این تکنولوژیها چه تاثیرات گستردهای در آینده خواهند داشت، ادامه مقاله را از دست ندهید!
برای دیدن آموزش های کامل از دنیای هوش مصنوعی به صفحه bia2ai وارد شو.

هوش مصنوعی چیست؟
هوش مصنوعی (AI) شاخهای از علوم کامپیوتر است که بهدنبال ایجاد سیستمهای کامپیوتری است که قادر به تقلید از هوش انسانی باشند. این فناوری بهطور خاص به سیستمهایی اشاره دارد که میتوانند کارهایی را انجام دهند که معمولاً به تواناییهای فکری و عقلانی انسان نیاز دارند. به عبارت سادهتر، هوش مصنوعی به سیستمی اطلاق میشود که توانایی تفکر و یادگیری مشابه انسانها را داراست.
هوش مصنوعی یکی از مهمترین فناوریهای عصر حاضر است که در انقلاب صنعتی چهارم نقش اساسی دارد. این سیستمها برخلاف برنامهنویسیهای سنتی، نیازی به کدگذاری دقیق برای انجام وظایف ندارند و میتوانند از الگوریتمهایی استفاده کنند که بهطور خودکار و با هوش خود کار میکنند. الگوریتمهایی همچون یادگیری ماشین، یادگیری تقویتی و شبکههای عصبی، جزو بخشهای مهم هوش مصنوعی هستند که قابلیتهای بینظیری را به سیستمها میدهند.
امروزه، هوش مصنوعی در زمینههای مختلفی از جمله دستیارهای صوتی مانند سیری، بازیهای پیچیدهای چون آلفاگو گوگل، و حتی بازیهای شطرنج، کاربردهای بسیاری دارد. این فناوری همچنین موجب تحول دیجیتال در صنایع گوناگون شده است. برای درک بهتر تفاوتهای موجود میان هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، بهتر است ابتدا با دستهبندیهای مختلف هوش مصنوعی آشنا شویم.
تعریف هوش مصنوعی (AI)
با توجه به قابلیتهایی که هوش مصنوعی ارائه میدهد، این فناوری بهطور کلی به سه دسته مختلف تقسیم میشود:
هوش مصنوعی ضعیف (Narrow AI)
هوش مصنوعی عمومی (AGI – Artificial General Intelligence)
هوش مصنوعی قوی (Strong AI)
در حال حاضر، هوش مصنوعی ضعیف و عمومی بیشتر مورد توجه قرار دارند. این نوع هوش مصنوعی میتواند وظایف خاصی را با موفقیت انجام دهد، اما تواناییهای آن محدود به همان حوزه است. با این حال، آینده هوش مصنوعی متعلق به هوش مصنوعی قوی است. هوش مصنوعی قوی به سیستمهایی اطلاق میشود که تواناییهای فکری انسان را بهطور کامل شبیهسازی میکنند و قادر به انجام هر نوع وظیفهای هستند که انسانها قادر به انجام آن میباشند.

یادگیری ماشین چیست؟
یادگیری ماشین (Machine Learning) به فرآیند استخراج اطلاعات و دانش از دادهها اشاره دارد و میتوان آن را به این شکل تعریف کرد:
یادگیری ماشین شاخهای از هوش مصنوعی است که به سیستمها این امکان را میدهد تا بدون نیاز به کدنویسی مستقیم، از دادهها یا تجربیات قبلی خود یاد بگیرند.
این فناوری به سیستمهای کامپیوتری کمک میکند تا با استفاده از دادههای گذشته، پیشبینیهایی انجام دهند و بر اساس آنها تصمیمگیری کنند. یادگیری ماشین میتواند حجم زیادی از دادههای ساختاریافته و نیمهساختاریافته را تجزیه و تحلیل کرده و از آنها برای ساخت مدلهایی استفاده کند که قادر به تولید نتایج دقیق و انجام پیشبینیها هستند.
یکی از نکات مهم در مورد یادگیری ماشین این است که این فرآیند با استفاده از الگوریتمهایی که بر اساس دادههای تاریخی ساخته شدهاند، به خودی خود یاد میگیرد. با این حال، باید توجه داشت که این روش فقط در زمینههای خاص کارایی دارد. بهطور مثال، اگر مدل یادگیری ماشین برای تشخیص تصاویر سگها طراحی شده باشد، تنها برای تصاویر سگها مفید است و اگر دادههای جدیدی مانند تصاویر گربهها به آن داده شود، مدل قادر به پردازش آنها نخواهد بود.
کاربردهای یادگیری ماشین
امروزه یادگیری ماشین در زمینههای مختلفی از جمله سیستمهای توصیهگر آنلاین، الگوریتمهای جستجوی گوگل، فیلترهای هرزنامه در ایمیلها، پیشنهادات برای دستهبندی دوستان در شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و موارد مشابه به کار میرود.
انواع یادگیری ماشین
یادگیری ماشین به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم میشود:
یادگیری با نظارت (Supervised Learning)
یادگیری تقویتی (Reinforcement Learning)
یادگیری بدون نظارت (Unsupervised Learning)
این دستهبندیها بر اساس روشهای مختلفی که برای یادگیری و پردازش دادهها استفاده میشود، متفاوت هستند.

شباهتهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی
یادگیری ماشینی (ML) یک شاخه خاص از هوش مصنوعی (AI) است که تمرکز محدودی دارد. با این حال، هر دو این حوزهها فراتر از اتوماسیون و برنامهنویسی ساده عمل میکنند و هدف آنها تولید خروجیهایی بر اساس تجزیه و تحلیل دادههای پیچیده است.
حل مسئله به شیوه انسان
راهحلهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای انجام کارهای پیچیده بسیار مناسب هستند، کارهایی که معمولاً به نتایج دقیق بر اساس دانش و تجربیات آموختهشده نیاز دارند.
برای مثال، یک ماشین هوش مصنوعی خودران از دید کامپیوتری برای شناسایی اشیاء موجود در میدان دید خود استفاده میکند و در کنار آن، از دانش قوانین راهنمایی و رانندگی برای هدایت خودرو بهره میبرد.
همچنین، یک الگوریتم یادگیری ماشینی در فرآیند قیمتگذاری ملک میتواند از دادههایی مانند قیمتهای فروش قبلی، شرایط بازار، نقشههای طبقه و موقعیت مکانی استفاده کند تا بتواند قیمت دقیق یک خانه را پیشبینی کند.
رشتههای علوم کامپیوتر
هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی از شاخههای علوم کامپیوتر هستند که تمرکز اصلی آنها بر روی توسعه نرمافزارهایی است که قادرند دادهها را به شیوههای پیچیده تجزیه و تحلیل، تفسیر و درک کنند. محققان و دانشمندان این حوزهها به دنبال این هستند که سیستمهای کامپیوتری را طوری برنامهریزی کنند که قادر به انجام وظایف پیچیده باشند، وظایفی که اغلب شامل فرآیندهای خودآموزی نیز میشود. نرمافزاری که به درستی طراحی شده باشد، میتواند این وظایف را با همان سرعت یا حتی سریعتر از انسان انجام دهد.
تفاوتهای کلیدی هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی
یادگیری ماشینی (ML) یک شاخه خاص از هوش مصنوعی (AI) است که دامنه و تمرکز محدودی دارد. در حالی که هوش مصنوعی شامل مجموعهای از استراتژیها و فناوریها است، برخی از این روشها خارج از محدوده یادگیری ماشینی قرار دارند.
کاربردهای بین صنعتی
هوش مصنوعی در تمامی صنایع کاربرد دارد. به کمک هوش مصنوعی میتوان زنجیرههای تأمین را بهینهسازی کرد، نتایج ورزشی را پیشبینی نمود، نتایج کشاورزی را بهبود بخشید و حتی توصیههای مراقبت از پوست را به صورت شخصیسازی شده ارائه داد.
همچنین، کاربردهای یادگیری ماشینی نیز بسیار متنوع است. از جمله این کاربردها میتوان به برنامهریزی پیشبینی تعمیر و نگهداری ماشینآلات، قیمتگذاری پویای سفرها، تشخیص تقلب بیمهای و پیشبینی تقاضای خردهفروشی اشاره کرد.
در اینجا چند تفاوت اصلی بین این دو وجود دارد.
اهداف سیستم هوش مصنوعی
هدف اصلی هر سیستم هوش مصنوعی این است که یک ماشین بتواند یک کار پیچیده انسانی را به بهترین شکل انجام دهد. این نوع وظایف میتوانند شامل یادگیری، حل مسائل و تشخیص الگوها باشند.
از سوی دیگر، هدف یادگیری ماشینی این است که یک ماشین بتواند حجم زیادی از دادهها را تجزیه و تحلیل کند. این سیستمها از مدلهای آماری برای شناسایی الگوها در دادهها استفاده کرده و بر اساس آنها نتیجهگیری میکنند. این نتایج معمولاً همراه با یک احتمال صحت یا درجه اطمینان برای دقت پیشبینیها هستند.
روشهای حوزع هوش مصنوعی
حوزه هوش مصنوعی شامل مجموعهای از روشها برای حل مسائل مختلف است. این روشها شامل الگوریتمهای ژنتیک، شبکههای عصبی، یادگیری عمیق، الگوریتمهای جستجو، سیستمهای مبتنی بر قوانین و خود یادگیری ماشینی میشوند.
در یادگیری ماشینی، روشها به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند: یادگیری تحت نظارت و یادگیری بدون نظارت. در یادگیری تحت نظارت، الگوریتمها با استفاده از دادههای ورودی و خروجی برچسبخورده، مسائل را حل میکنند. در مقابل، یادگیری بدون نظارت بیشتر اکتشافی است و هدف آن کشف الگوهای پنهان در دادههای بدون برچسب است.
پیادهسازیها
فرآیند ساخت یک راهحل یادگیری ماشینی معمولاً شامل دو مرحله است:
انتخاب و آمادهسازی مجموعه داده آموزشی
انتخاب یک استراتژی یا مدل ML از پیشتعریفشده، مانند رگرسیون خطی یا درخت تصمیم
دانشمندان داده ویژگیهای مهم را از دادهها انتخاب کرده و آنها را به مدل وارد میکنند تا آموزش ببیند. این فرآیند به طور مداوم با بهروزرسانی دادهها و بررسی خطاها اصلاح میشود. کیفیت و تنوع دادهها تأثیر زیادی در دقت مدل یادگیری ماشینی دارند.
از سوی دیگر، ساخت یک محصول هوش مصنوعی معمولاً فرآیندی پیچیدهتر است. به همین دلیل، بسیاری از افراد به جای ساخت راهحلهای جدید، از راهحلهای هوش مصنوعی از پیش ساخته شده استفاده میکنند. این راهحلها معمولاً پس از سالها تحقیق و توسعه به دست آمدهاند و توسعهدهندگان آنها را از طریق APIها برای ادغام با محصولات و خدمات در دسترس قرار میدهند.
نیازمندیهای یادگیری ماشین
راهحلهای یادگیری ماشینی نیاز به مجموعه دادهای از چند صد نقطه داده برای آموزش دارند، همچنین باید دارای قدرت محاسباتی کافی برای اجرا باشند. بسته به کاربرد خاص شما، یک نمونه سرور یا حتی یک خوشه سرور کوچک ممکن است برای شروع کافی باشد.
اما برخی دیگر از سیستمهای هوشمند ممکن است نیاز به زیرساختهای متفاوتی داشته باشند. این نیازمندیها بسته به وظیفهای که قصد انجام آن را دارید و روش تحلیل محاسباتی مورد استفاده شما متغیر است. برای برخی از کاربردهای پیچیدهتر، ممکن است نیاز به چندین هزار ماشین برای رسیدن به اهداف خود داشته باشید.
نکته مهم این است که بسیاری از عملکردهای هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشینی (ML) از پیش ساخته شده در دسترس هستند. شما میتوانید این عملکردها را از طریق APIها بدون نیاز به منابع اضافی به راحتی در برنامه خود ادغام کنید.
یک سازمان برای شروع با هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی به چه چیزی نیاز دارد؟
اگر میخواهید از هوش مصنوعی (AI) یا یادگیری ماشینی (ML) استفاده کنید، اولین قدم این است که مشکلاتی که میخواهید حل کنید یا سوالاتی که میخواهید بررسی کنید را تعریف کنید. پس از شناسایی فضای مشکل، میتوانید فناوری مناسب (AI یا ML) را برای حل آن انتخاب کنید.
یکی از نکات مهم این است که قبل از شروع، نوع و حجم دادههای آموزشی موجود را در نظر بگیرید. پیشپردازش دادهها قبل از استفاده در مدلها، یک گام ضروری است که به دقت و کارایی مدل کمک میکند.