
چرا استفاده زنان از هوش مصنوعی کمتر از مردان است؟
استفاده زنان از هوش مصنوعی بهطور قابلتوجهی کمتر از مردان است، بهویژه در محیطهای کاری و تحصیلی. این شکاف جنسیتی در بهرهبرداری از فناوریهای هوش مصنوعی ممکن است ناشی از عواملی چون عدم اعتماد به نفس، نگرانیهای حریم خصوصی، تعصبات فرهنگی و جنسیتی و همچنین محدودیتهای آموزشی باشد.
زنان، در مقایسه با مردان، کمتر تمایل به استفاده از این ابزارها دارند و این مسئله به یک چالش مهم در پیشرفت تکنولوژیکی تبدیل شده است. شکافهای آموزشی، فرهنگی و اجتماعی از جمله مهمترین عواملی هستند که میزان استفاده زنان از هوش مصنوعی را تحت تاثیر خود قرار دادهاند.
در این مقاله، بعد از ارائه نتایج تحقیقات آماری، به بررسی دلایل کمتر بودن استفاده زنان از هوش مصنوعی نسبت به مردان پرداخته میشود. عواملی مانند عدم اعتماد به نفس، نگرانیهای حریم خصوصی، و تأثیرات فرهنگی به عنوان موانع اصلی شناخته میشوند.
همچنین، پیامدهای این شکاف جنسیتی بررسی میگردد و در نهایت، مقاله راهکارهایی برای جذب زنان به حوزههای علم داده و هوش مصنوعی ارائه میدهد، مانند ایجاد فرصتهای برابر، برنامههای مربیگری و حمایتهای حرفهای.
آمار استفاده زنان و مردان از هوش مصنوعی

طبق تحقیقات بانک تسویه بینالمللی:
- 50 درصد مردان در آمریکا طی سال گذشته از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده کردهاند، در حالی که این رقم برای زنان تنها 37 درصد بوده است.
- در بررسی نرخ استفاده هفتگی، 19 درصد مردان به طور منظم از هوش مصنوعی استفاده میکنند، اما این عدد برای زنان به 12 درصد میرسد.
این تفاوت در میان نسلهای جوانتر نیز مشهود است: - 71 درصد مردان نسل Z (12 تا 27 ساله) به طور هفتگی از هوش مصنوعی استفاده میکنند، در حالی که تنها 59 درصد زنان در این گروه سنی از این فناوری بهره میبرند.
استفاده زنان از هوش مصنوعی در محیط کار
بررسیهای دانشگاه شیکاگو (توسط آندرس هاملوم) و دانشگاه کپنهاگ (توسط امیلی وسترگارد) نشان میدهد که:
- زنان حتی در نقشهای مشابه با مردان، کمتر از هوش مصنوعی در محیط کار استفاده میکنند.
- در حوزه آموزش، تنها یک سوم معلمان زن از ابزارهایی مانند ChatGPT استفاده میکنند، در حالی که 50 درصد معلمان مرد از این ابزارها بهره میبرند.
- در زمینه توسعه نرمافزار، 66 درصد مردان از هوش مصنوعی استفاده میکنند، اما این عدد برای زنان زیر 50 درصد است. این شکاف حتی در شرکتها و نقشهای مشابه نیز وجود دارد، جایی که زنان 20 درصد کمتر از هوش مصنوعی استفاده میکنند.

دلایل کمتر بودن استفاده زنان از هوش مصنوعی
عدم اعتماد به نفس
زنان معمولاً اعتماد کمتری به مهارتهای فنی خود دارند و احساس میکنند که برای استفاده از فناوری به آموزشهای بیشتری نیاز دارند.
ترجیح روشهای سنتی
برخی از زنان ترجیح میدهند کارهایشان را به روشهای آشنای خود انجام دهند و از ابزارهایی که آنها را «میانبر» یا غیرقابل اعتماد میدانند، دوری میکنند، حتی اگر این ابزارها بتوانند کارشان را سریعتر و کارآمدتر کنند.
نگرانیهای حریم خصوصی
زنان بیشتر از مردان نگران سوءاستفاده احتمالی از اطلاعات شخصی خود در زمان استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی هستند.
اعتماد کمتر به فناوری
به طور کلی، زنان اعتماد کمتری به فناوری هوش مصنوعی و سازمانهایی که این فناوری را توسعه میدهند، دارند.
دلایل درونی عدم استقبال زنان از هوش مصنوعی
جودی کوک (Jodie Cook)، متخصص برجسته در زمینه هوش مصنوعی و مؤسس شرکت Coachvox AI ، معتقد است که دلایل عمیقتری وجود دارد که استفاده زنان از هوش مصنوعی را تحت تاثیر قرار داده است.
او توضیح میدهد که در حوزه علوم پایه (علوم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضی) همیشه مردان در مقایسه با زنان غالب بودهاند. خانم کوک میگوید که وضعیت فعلی استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی همچنان ادامهدهنده روند نابرابری تاریخی در این زمینه است.
توانایی ساخت ابزارهای هوش مصنوعی بهطور مستقیم به دانش در علوم پایه وابسته است و این شکاف تاریخی در این علوم، تأثیر زیادی بر استفاده زنان از هوش مصنوعی دارد.
خانم کوک اشاره میکند که در بریتانیا تنها 24 درصد از نیروی کار در حوزههای مرتبط با علوم پایه زن هستند. این مسأله میتواند باعث شود زنان اعتماد کمتری به تواناییهای تکنیکی خود داشته باشند و به همین دلیل کمتر از مردان به استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی تمایل نشان دهند.
او میافزاید: “اگر زنان زیادی خود را فاقد تواناییهای تکنیکی لازم بدانند، ممکن است از امتحان این ابزارها دوری کنند، حتی اگر بسیاری از آنها به دانش فنی خاصی نیاز نداشته باشند“.
همچنین خانم کوک تأکید میکند که هوش مصنوعی هنوز به طور گسترده به عنوان یک فناوری ویژه مردان در رسانهها و فرهنگ عامه معرفی میشود. او معتقد است که این تصویر به طور غیرمستقیم بر نحوه نگرش زنان به هوش مصنوعی تأثیر میگذارد و ممکن است باعث شود که بسیاری از آنها از این فناوری فاصله بگیرند.
تعصب جنسیتی در هوش مصنوعی

گزارش زنان سازمان ملل نشان میدهد که دسترسی کمتر زنان به فناوری و زمان محدودتری که در فضای دیجیتال میگذرانند، منجر به شکاف جنسیتی در دادههای آموزشی هوش مصنوعی شده است. این امر باعث تقویت کلیشههای جنسیتی در الگوریتمهای هوش مصنوعی میشود.
در نتایج تحقیقات روی 133 سیستم هوش مصنوعی:
- 44 درصد از سیستمهای هوش مصنوعی دارای سوگیری جنسیتی هستند.
- 25 درصد از این سیستمها تعصبات جنسیتی و نژادی را نیز نشان میدهند.
برای مثال، وقتی از هوش مصنوعی خواسته میشود داستانی درباره یک پزشک و پرستار بسازد، معمولاً پزشک را مرد و پرستار را زن فرض میکند.
پیامدهای شکاف جنسیتی در استفاده از هوش مصنوعی
1. مزیتهای شغلی برای مردان:
مردان به عنوان کاربران اصلی هوش مصنوعی، فرصتهای بیشتری برای پیشرفت شغلی و افزایش درآمد خواهند داشت.
2. توسعه الگوریتمهای نامتعادل:
فناوریهای هوش مصنوعی که بیشتر توسط مردان توسعه یافته و استفاده میشوند، به دلیل بیتوجهی به نیازهای زنان و تمرکز بر ترجیحات مردانه، ممکن است با خطراتی همراه شوند. این مسئله میتواند به ایجاد الگوریتمهایی منجر شود که کارایی کمتری برای زنان داشته باشند یا حتی علیه آنها تبعیضآمیز عمل کنند.
3. موانع بیشتر برای زنان:
کاهش استفاده زنان از هوش مصنوعی میتواند موانع بیشتری را در مسیر پیشرفت شغلی آنان ایجاد کند.
بررسی نقش محدودیتهای خودساخته در استفاده زنان از هوش مصنوعی
مطالعهای توسط دانیل کارواخال از دانشگاه آلتو و کاتالینا فرانکو و سیری ایساکسون از دانشکده اقتصاد نروژ (NHH) نشان داد که استفاده زنان از هوش مصنوعی در میان دانشجویان نیز تحت تأثیر شکاف جنسیتی قرار دارد. در این تحقیق که بر روی 486 دانشجو انجام شد، مشخص گردید که دانشجویان دختر در مقایسه با پسران، 18 درصد کمتر از چت جیپیتی (ChatGPT) استفاده میکنند.
این شکاف در استفاده از فناوری بهویژه در میان دانشجویان با نمرات متوسط و ممتاز دختران مشهود بود. دانشجویان با نمره پایینتر در زمان ورود به دانشگاه بهطور مشابه با مردان به استفاده از این فناوری روی میآوردند.
تحقیقات نشان داد که زمانی که از دانشجویان خواسته شد تا نظرشان را درباره استفاده از چت جیپیتی در صورت ممنوعیت توسط استاد بیان کنند، پاسخها مشابه بود. اما زمانی که سؤال به این صورت مطرح شد که “اگر استاد اجازه استفاده از چت جیپیتی را بدهد، واکنش شما چه خواهد بود؟”، تمامی دانشجویان، از جمله دختران با عملکرد قوی، اعلام کردند که از این فناوری استفاده خواهند کرد.
این نتایج نشان میدهند که دختران با عملکرد قوی محدودیتی برای خود ایجاد کردهاند که بهطور ناخودآگاه به دلایل فرهنگی و اجتماعی مربوط میشود. خانم ایساکسون توضیح میدهد: “این رفتار به مفهوم “دختر خوبی بودن” بازمیگردد؛ در واقع، ایده این است که من باید همهچیز را خودم انجام دهم و نباید تقلب کنم”.
راهکارهای سازمانها برای جذب بیشتر زنان به علم داده و هوش مصنوعی
برای افزایش استفاده زنان از هوش مصنوعی و تشویق آنها به حضور فعالتر در حوزههای مرتبط با آن، سازمانها و انجمنهای صنعتی باید اقداماتی مؤثر انجام دهند. اولین گام، فراهم آوردن پرداخت و فرصتهای رشد برابر است که عاملی کلیدی برای جذب زنان به این حوزهها به شمار میرود.
یکی دیگر از راهکارهای مؤثر، توسعه برنامههای مربیگری در محل کار است. این برنامهها، بهویژه برای زنان و توسط زنان، میتواند به حضور بیشتر آنها در مشاغل علم داده کمک کند.
افزایش مشارکت و درگیری زنان در فعالیتهای سازمانی نیز از دیگر عوامل مؤثر است. برگزاری جلسات منظم، کارگاههای آموزشی و معرفی مسیر شغلی در علوم داده میتواند زنان بیشتری را به این حوزهها جذب کند.
همچنین، اختصاص پشتیبانهای حرفهای برای دختران و زنان شرکتکننده در دورههای آموزشی علوم داده، یکی دیگر از راهکارهای مؤثر است. این اقدام باعث معرفی بیشتر علوم داده به زنان و افزایش فارغالتحصیلان زن از این برنامهها میشود.
در نهایت، افزایش استخدام زنان از مؤسسات فناوری و آموزشی نیز میتواند به حضور بیشتر زنان در این عرصهها کمک کند.
جمعبندی
در جمعبندی این مقاله، واضح است که در استفاده زنان از هوش مصنوعی نسبت به مردان ما با یک شکاف جنسیتی مواجه هستیم و این شکاف همچنان یکی از چالشهای اساسی در دنیای فناوری است.
زنان به دلایل متعددی نظیر کم بودن اعتماد به نفس، نگرانیهای حریم خصوصی، و دسترسی محدود به آموزشهای فنی، کمتر از مردان از این تکنولوژی استفاده میکنند. این نابرابری نه تنها فرصتهای شغلی را برای زنان محدود میکند، بلکه میتواند به توسعه الگوریتمهایی با سوگیری جنسیتی منجر شود که نیازهای خاص زنان را نادیده میگیرد.
برای رفع این شکاف جنسیتی در هوش مصنوعی، سازمانها و نهادهای مرتبط باید اقدامات مؤثری انجام دهند. از جمله این راهکارها میتوان به ایجاد فرصتهای برابر، برنامههای مربیگری ویژه برای زنان، و افزایش مشارکت آنان در فعالیتهای آموزشی و حرفهای در زمینه هوش مصنوعی اشاره کرد.
با انجام این اقدامات، گامهای مهمی را میتوان در کاهش شکاف جنسیتی برداشت و موجب افزایش استفاده زنان از هوش مصنوعی شد و در نتیجه فرصتهای برابر و متناسبتری برای حضور زنان در این حوزه فراهم کرد.
سوالات متداول (FAQ)
- چرا استفاده زنان از هوش مصنوعی کمتر از مردان است؟
استفاده زنان از هوش مصنوعی به دلایلی مانند عدم اعتماد به نفس، ترجیح روشهای سنتی، نگرانیهای حریم خصوصی و تأثیرات فرهنگی و اجتماعی کمتر است. این دلایل در مقاله به تفصیل بررسی شدهاند. - چگونه میتوان شکاف جنسیتی در استفاده از هوش مصنوعی را کاهش داد؟
اقدامات موثر شامل ایجاد فرصتهای برابر، ارائه برنامههای مربیگری، افزایش آموزشهای مرتبط با هوش مصنوعی برای زنان، و حذف کلیشههای جنسیتی در رسانهها و فرهنگ عمومی میباشد. - پیامدهای کمتر بودن استفاده زنان از هوش مصنوعی چیست؟
پیامدهای این مسئله شامل کاهش فرصتهای شغلی برای زنان، توسعه الگوریتمهای نامتعادل و ایجاد موانع بیشتر در پیشرفت حرفهای زنان است. - چگونه سازمانها میتوانند زنان را به استفاده از هوش مصنوعی تشویق کنند؟
سازمانها میتوانند با ارائه برنامههای آموزشی ویژه، فرصتهای رشد برابر، مربیگری حرفهای و جذب زنان به حوزه علم داده، این روند را بهبود بخشند. - آیا تعصبات جنسیتی در هوش مصنوعی تأثیری بر استفاده زنان دارد؟
بله، تعصبات جنسیتی موجود در الگوریتمها و دادههای آموزشی هوش مصنوعی، یکی از عوامل تأثیرگذار در کاهش تمایل زنان به استفاده از این فناوری است.